Ostróda - Zamek

ostródzki

Kraina Kanału Elbląskiego

Ostróda- teatr

Pierwsza krzyżacka strażnica funkcjonowała na tych terenach już około 1270 roku. Była to drewniano-ziemna konstrukcja ulokowana na miejscu wcześniejszego grodu pruskiego, na wysepce otoczonej wodami jez. Drwęckiego i rzeki Drwęcy. Ostróda stanowiła początkowo siedzibę wójta podległego komturstwu w Dzierzgoniu, jednak wraz z ekspansją Państwa Krzyżackiego na pobliskie okolice Działdowa, Nidzicy i Olsztynka postanowiono w rozwijającej się osadzie zorganizować autonomiczną komturię dla ziemi sasińskiej. Wzrost znaczenia miasta i jego nowe funkcje jako ważnego ośrodka administracji zakonnej wymagały nowej, bardziej reprezentacyjnej siedziby, co pociągnęło za sobą decyzję o budowie dużego murowanego zamku, rozpoczętej przez komtura Guntera von Hohensteinw roku 1349.

Zamek krzyżacki konwentualny położony nad J. Drwęckim w dawnych widłach rzeki Drwęcy wpadającej w tym miejscu do jeziora Drwęckiego , był jedynym zamkiem w obrębie dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego opartym na pełnym architektonicznym programie modelu zamku konwentualnego , choć nie posiadał pełnowymiarowej wieży. Został zbudowany w czasach największej świetności Państwa Zakonnego . Zamek powstał prawdopodobnie na miejscu pruskiej osady położonej przy ważnym starym szlaku handlowym z Mazowsza nad Bałtyk. około roku 1300 został wzniesiona warownia krzyżacka , zabezpieczająca południowe krańce zdobytych ziem i mająca stanowić bazę do ich kolonizacji. Początkowo była to siedziba prokuratora  podlegającego komturstwu w Dzierzgoniu. W roku 1341 powołano w Ostródzie samodzielna komturstwo i w 1349 rozpoczęto budowę nowego murowane z cegły zamku komturskiego .Komturem Ostródzkim był wtedy Gunther vin Hohenstein  który wcześniej nadzorował budowę zamku w Świeciu. Budowle usytuowano w północno-zachodnim narożu miasta , zamek oddzieliły od miasta wypełniona wodą fosa , mur obronny . Warownia została położona na planie zbliżonym do kwadratu ( 44,7x45,2) na kamiennym cokole wymurowana z cegły.Od strony jeziora stanęło skrzydło bramne z przejazdem na osi , wysunięty budynek przedbramia z dodatkowa bramą i most zwodzony nad fosą . Dzisiejsza brama zamkowa była kiedyś bramą wewnętrzną Wszystkie cztery skrzydła budowli posiadały piwnice , skrzydła południowe i północne ( reprezentacyjne były trzykodygnacyjne ) zachodnie i wschodnie ( mieszkalne i urzędowe czterokondygnacyjne) Komunikację na piętro zapewniał drewniany krużganek dobudowany wzdłuż skrzydeł wokół dziedzińca .Kuchnia i spiżarnia znajdowała się w szkrzydle północnym, nad kuchnią usytuowany był refektarz . reprezentacyjna część znajdowała się w skrzydle południowym gdzie usytuowane były kaplica i kapitularz. Komnaty mieszkalne komtura znajdowały sie zapewne w szkrzydle bramnym. Zamek posiadał smuklą wieżę usytuowaną w skrzydle wschodnim od strony dziedzińca . Zamek konwentualny musiał posiadać  dormitorium, zbrojownię , infimerię i skarbiec, w przyziemiu funkcjonowały : browar , piekarnia . Poddasze pełniło funkcje magazynowe . W 1381 po najeździe oddziałów litewskich zamek został uszkodzony i naprawa trwała do roku 1397 .Podczas przygotowań do Wielkiej Wojny inwentarze z końca XIV w wymieniają zamek ostródzki jako ważne miejsce składowania broni, jako jedna z ośmiu komturii posiadała broń palną ( w 1391 wymienia się 6 dział) Po bitwie Grunwaldzkiej zamek ostródzki został zajęty 18 lipca , za zgoda króla Władysława Jagiełły na zamku złożono ciała poległych w bitwie Ulryka von Jungingena, komtura Ostródy Gamratha von Pinzenau i innych dostojników zakonu. Po sekularyzacji Prus w Ostródzie utworzono starostwo , pierwszym starosta został ostatni komtur Quirin Schlick . W 1788 prawie całe miasto strawił wielki pożar ,  ogień doszedł on do zamku co spowodowało wielki wybuch składu prochu strzelniczego. całkowitemu zniszczeniu uległo skrzydło wschodnie , jak i spłonęły dachy w górne kondygnacje zamku. Po odbudowie zamek przeznaczono na cele administracyjne.W 1807 roku w zamku zamieszkał Napoleon Bonaparte  przez dwa miesiące . w roku 1915 przebudowano go na cele mieszkalne.  W 1945 zamek jak większość  Ostródy spłonęła, Odbudowę rozpoczęto w roku 1972 i trwała do 1992 , podczas odbudowy nie przywrócono pietra obronnego i poddasz w miejscu skrzydła wschodniego stanął mur i scena , obecnie w zamku znalazły miejsce placówki kulturalne miasta.

Główne prace murarskie prowadzone były w latach ok. 1350-80, czynności wykończeniowe trwały jednak znacznie dłużej, prawdopodobnie do 1410 r. W międzyczasie (1381) będącą w fazie budowy, ale już funkcjonującą warownię najechały i spaliły wojska wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta - podczas tego najazdu spłonęła przypuszczalnie również wspomniana wcześniej drewniana strażnica. 10 lat później Ostródę, jako jedną z pierwszych w Państwie Krzyżackim, wyposażono w działa armatnie. W południowo-wschodnim narożniku budowli mieściła się jedyna wieża.

Po zwycięstwie polsko-litewskiego oręża pod Grunwaldem rycerz Mikołaj von Doringenprzytomnie zorganizował niewielki oddział zbrojny i wykorzystując niedobory w załodze łatwo opanował zamek, w którym na rozkaz króla złożono przewożone do stołecznego Malborka zwłoki poległych w walce: wielkiego mistrza Urlykavon Jungingenaoraz komtura ostródzkiego Gamrothavon Pintzenau. Warownia trafiła pod zarząd księcia Janusza Mazowieckiego, lecz już we wrześniu 1410 ponownie zajęli ją zakonni.